Wat doe je eigenlijk als je God eert en looft? Die vraag stelde Martin van der Klis -dominee in Bunschoten-Spakenburg – naar aanleiding van het loflied van Maria. Dat lied begint met de woorden: Mijn ziel maakt groot de HEER. Een vreemde uitdrukking: hoe kun je de Allerhoogste God groter maken dan Hij is?
Dat is dus ook niet wat we doen als we God groot maken. We maken Hem zélf niet groter, maar alleen het beeld dat we van Hem hebben. Vergelijk het met een vergrootglas: het beeld wordt groter, het uitvergrote voorwerp niet. Maar we zien zoveel meer details en rijkdom. Het is groots.
God groot maken is dus goed voor je ziel. Lees of luister hier hóe goed.

Wat verwachten we eigenlijk? Waar hopen we op? Die vraag stelde Nan Sikkel – geestelijk verzorger uit Badhoevedorp – in de week na de tweede zondag van Advent. De grote antwoorden uit de bijbel zeggen we niet zo makkelijk na, maar misschien lukt zingen beter. Hoe dan ook: adventsverwachting is geen weersverwachting. Verwachting gaat over durven, hopen en durven dromen. Met een diep gevoeld verlangen, juist als er weinig licht in je leven is en weinig uitzicht. Maar durven we dat wel?
Lees of luister hier wat Nan Sikkel aan de hand van een verhaal van Johannes de Doper aanreikt om die verwachting te verdiepen en verbreden.

Durven we vandaag de dag de hemel nog te verkennen? Op de woensdag na eeuwigheidszondag bracht Mirjam Sloots – predikant in Amsterdam bij City Kerk- die vraag ter sprake. Vaak wordt gezegd: er is nog nooit iemand teruggekomen. Maar rekenen we dan niet buiten het verhaal van de opstanding van Jezus? En buiten de lessen die Jezus leert? In haar overdenking deelt Mirjam de ervaringen van mensen in rouw die ervaren dat hun geliefde hen nog bezoekt, een mooi voorbeeld uit de film As it is in Heaven, en ook een diepgaand gesprek tussen Jezus met geestelijke leiders uit zijn tijd die blijkbaar belang hadden bij het ontkennen van opstanding uit de dood.
Durven wij de hemel nog te verkennen? Luister naar deze mooie overdenking, die juist die vraag aan de orde stelt. Een ontregelende, maar ook een heilzame vraag.

‘Misschien hebt u zelf wel eens verkeerd in het grensgebied tussen dood en leven in uw eigen leven of in het leven van een naaste. Als dat zo is, dan herkent u wellicht iets van de ervaring van de leerlingen. In dat grensgebied kan je tijdsbeleving soms anders zijn. Kleine momenten kunnen er uren duren. Ook geografische afstanden kunnen wegval- len. Aan de andere kant van de wereld kan voelbaar zijn dat er hier iemand stervende is. En op het moment van overgang kunnen soms precies de goede woorden gevonden worden. Als het gewone leven zijn loop weer neemt, met zijn agenda’s en zijn haast, kun je dit alleen heel snel weer vergeten. En dan kom je in de positie van Thomas terecht. ‘
Luister of lees naar de overweging die Joost Röselaers – dominee in Amsterdam – hield bij het verhaal van de ontmoeting tussen Thomas en de opgestane Jezus. Een mooie overweging in de tijd van Allerzielen.

‘Slaap zacht’. Dat was het thema van Klaas de Vries – predikant in Amsterdam – naar aanleiding van Psalm 127. In dat oude lied staat een prachtige zin: De HEER geeft zijn lieveling slaap. Slaap wordt hier als een geschenk van God beschreven. Een geschenk aan zijn lieveling, zijn geliefde kind. Zodat we in dat geruststellende besef kunnen slapen.
Slapen is een zegen. Maar ervaren we dat altijd zo? Velen van ons ervaren slapen als een hinderlijke onderbreking in wat allemaal moet. Afwijzen van de slaap is echter afwijzen van de boodschap van de slaap. Daarom is slapen een oefening in afhankelijkheid en overgave aan God. Hoe dat werkt? Lees of luister de hele overdenking!

‘Als wij naar de fouten van anderen kijken, verkeerde keuzes, een levensstijl die schade brengt aan anderen, kunnen ook wij dan de liefde opbrengen om verder te kijken dan wat er verkeerd is? Om te zoeken naar de verlangens, om bevrijd te worden van het stigma dat is opgelegd?’ Bij deze diepe vragen kwam Rob Polet -diaken bij St. Nicolaasbasiliek in Amsterdam – uit in zijn overweging bij het verhaal van Zacheüs de tollenaar. Actuele en urgente vragen zijn het in een tijd waarin, vooral via sociale media, iedereen die een fout maakt genadeloos wordt afgeschreven.
Jezus had Zacheüs ook kunnen afschrijven, zoals veel tijdgenoten deden, maar hij deed het niet. Wat is het geheim? Dit: dat ‘de Mensenzoon immers is gekomen om te zoeken redden wat verloren was’. 
Durven we Jezus hierin te volgen?

Zijn we als mensheid als het gaat om onze omgang met dieren niet in veel opzichten van God los? Die vraag stelde Bas van der Graaf – dominee in Huizen en voorzitter van de Alle-Dag-Kerk- twee dagen na dierendag. De vraag kwam op uit zijn lezing waar Psalm 36, waarin een beschrijving wordt geven van de mens die inderdaad van God los is. Het is de mens die zichzelf tot norm heeft verheven en daar ook naar handelt. De mens die het kwaad niet meer ziet en de gevolgen van zijn daden niet wíl zien.
In veel opzichten is die beschrijving van toepassing op op de houding van de mensheid richting dieren. In de bio-industrie worden dieren gereduceerd tot producten en steeds verder drijft de mens de dieren uit hun territorium. Alsof er geen Schepper bestaat.
Aan het woord in de psalm is een mens die niet van God los wíl zijn, maar zijn toevlucht juist zoekt tot de Schepper. De Schepper over wie hij zegt: uw vriendschap en trouw zijn zo groot als het universum, uw recht en gerechtigheid zo hoog als de bergen en diep als de zee. En dan besluit hij: U bent de redder van mens en dier.
De Schepper staat in voor zij hele schepping. Hij houdt van mensen en dieren. En vraagt van ons, de mens, om zo rentmeester over de dieren te zijn. Want voor de Schepper is het elke dag dierendag. Hij is de redder van mens en dier.
Na de overdenking zong dominee Bas van Johnny Cash What on Earth do you do for heavens sake. Claire Zweers sprak een gebed van paus Franciscus uit en we zongen nog een lied ter ere van de Schepper. Hopelijk worden we gevoed in de liefde voor de dieren, die onze medeschepselen zijn. 

#Doeslief, dat is lekker makkelijk gezegd!
Met deze uitspraak begon Alexander Noordijk – predikant in Monnickendam- zijn overdenking. Een overdenking over de verhouding tussen boosheid en liefde. Kan boosheid een vorm van liefde zijn? Of sluit liefde boosheid uit?
Jezus zegt en doet daar een paar interessante dingen over. Op allerlei momenten laat hij zien dat boosheid juist voortkomt uit liefde. En uit wat hij zegt blijkt dat er inderdaad geen tegenstelling zit. Hoe het zit? Luister of lees de overdenking van Alexander. Heel behulpzaam om lief te doen zonder je boosheid te verliezen.

Kun je van God zeggen dat Hij roekeloos liefheeft? Die vraag kwam op bij Andries toen hij in een kerkdienst een lied hoorde waarin Gods liefde ‘reckless’ wordt genoemd. Het raakte hem. Want inderdaad: volgens een gelijkenis van Jezus verlaat de Goede Herder zijn 99 schapen om die ene te zoeken. Behoorlijk roekeloos is  dat.
Maar welbeschouwd klopt het ook met wat de evangelist Johannes schrijft in een van zijn brieven. Drie dingen zegt hij. ‘Hij heeft óns liefgehad.’ Zijn liefde is altijd de eerste. Vervolgens: ‘Hij heeft zijn Zoon gezonden’. God is niet van de slogans of de mooie woorden, maar Hij zet het liefste wat Hij heeft op het spel. En tenslotte: ‘Hij heeft verzoening gebracht.’ Er moest wel wat worden rechtgezet tussen God en ons. Wij waren daar niet meer toe in staat, maar God zette dingen recht door een roekeloze daad van liefde: zijn zoon stierf aan een kruis.
Is dit roekeloos? Ja. Maar ook: weergaloos! We mogen er nooit achteloos aan voorbij gaan.

Wat is de essentie van het leven? Hoe leef je echt? En kun je het weten? Met die vragen begon André van der Stoel – predikant van de Evangelisch Lutherse Kerk aan hetzelfde Spui als het Begijnhof – zijn overdenking. 

De vraag raakt aan wat veel mensen zoeken en verwachten van het bestaan: een ultiem leven. Zo perfect mogelijke carrières, gezinnen, huizen, vriendenclubs, lichamen. En natuurlijk zelfontplooiing en ontwikkeling, met alle druk die dat geeft. 

In dat streven stelt Jezus een eenvoudige maar ook ontregelende vraag: is het leven niet meer dan ..? Jezus bedoelt niet dat dat we nóg meer moeten doen om het echte leven te vinden, maar juist minder. De essentie zit vaak niet in wat we nastreven, maar ligt daaronder. De sleutel is vertrouwen.

Vertrouwen is de sleutel. Vertrouwen dat er ook morgen gezorgd zal worden voor wat we nodig hebben. Vertrouwen in jezelf en in de ander. Vertrouwen dat God ook zal beschermen. Vertrouwen zonder controle. Vertrouwen dat het goed komt.

Op de woensdag dat de Alle-Dag-Kerk op de kop af 89 jaar bestond sprak Taco Koster – voorganger bij de Diensten met Belangstellenden – over het thema Waar ben je thuis? Hij begon met een verwijzing naar de film Lion, over een jongen in India die per ongeluk via een lange treinreis ver van huis raakt. Het verlangen naar huis zet een levenslange zoektocht in beweging tot hij thuis komt. 
Psalm 84 zegt: Gelukkig wie wonen in het huis van God. Waar is dat huis van God? De eerste associatie is: in de hemel, na dit leven. Maar de tweede is: hier en nu, in besef dat je geliefd bent. Aanvaard. Vergeven. 
Twee vragen komen uit deze Psalm op. De eerste: herkennen we het onrustige verlangen naar thuis? Geef het over aan God. De tweede: Wil je ambassadeur zijn van Hem die zegt: Je bent geliefd?
Thuis zijn. Geliefd zijn. Het wordt ons zomaar beloofd.

Wat is geluk? Een glas rosé op een zonnig terras? Een gespierde bruine arm losjes uit een autoraam? Een werkman die het werk van zijn handen ziet? Johan Visser – dominee in de Noorderkerk in de Jordaan – belichtte deze vraag vanuit Psalm 119, een lang gebed van 22 strofen, net zoveel als de letters van het Hebreeuwse alfabet. De dichter van deze psalm gelooft dat het hoogste geluk te vinden is het gaan van de weg van Gods wetten. Een weg van zoeken en gevonden worden, van discipline in verbondenheid met onze Schepper als bron van leven. Het hebreeuwse woord voor geluk is een emotioneel geladen woord, bijna niet te vertalen. De Joodse filosoof Martin Buber komt er misschien het dichtste bij als hij vertaalt: O het geluk van …… 

Deze overdenking zet het woord geluk in een ander licht. Woorden zijn die met het hart beluisterd moeten worden. Neem daar even de tijd voor.

Met vuur en passie sprak Orlando Bottenbley -voorganger bij de baptistengemeente in Nieuw-West – over het thema ‘Bij de Bron word je een bron’. In Johannes 7:37-39 vinden we Jezus op de grote dag van het Loofhuttenfeest bij de tempel. Dat loofhuttenfeest was een feest waar de priester water haalde bij de bron van Siloam – een eeuwige bron- om dat water vervolgens over het altaar te gieten. Jezus sluit aan bij dat beeld en zegt dat hij op die manier een bron wil zijn voor onze diepste levensdorst.  Een dorst die we proberen te lessen met dingen van buiten, maar dat is altijd maar even. Jezus belooft echter dat in ons een bron zal komen die nooit opdroogt. Het is de bron van zijn Geest, die niet alleen onze eigen dorst lest maar ook stroomt naar anderen om ons heen.

Al met al een verkwikkende boodschap deze woensdag!

Op de vraag hoe hij tegenover homoseksualiteit staat antwoordde paus Franciscus in 2013: ‘Als mensen gay zijn en God zoeken, wie ben ik dan om ze te veroordelen?’ 

Met deze woorden begon pastor Joost Verhoef zijn overdenking naar aanleiding van woorden van Paulus aan de Galaten. Hoewel kerken steeds meer stappen zetten richting inclusiviteit, blijft het toch nog te vaak een kwestie van ‘we gunnen de LHBTQI-gemeenschap heus wel een plek’. Zowel Jezus als Paulus gaan echt een stap verder. ‘ Oordeel niet opdat je niet veroordeelt zult worden’, zegt Jezus. En Paulus schrijft: ‘In Christus is noch man noch vrouw.’

Uit die woorden wordt duidelijk dat de verschillen voor God niet tellen, niet in de zin dat de ene mens meer waard is dan de andere. Als we Jezus als voorbeeld en voorganger hebben blijft er nog maar één vraag over: hoe moeilijk kan het zijn? Zo simpel is het. Waarom dan nog moeilijk doen?

Het woord ‘duurzaam’ is al weer aan het verslijten. Voor álles wordt het nu gebruikt, vaak om goede sier te maken. Over ‘ware’ duurzaamheid wilde Niek Scholten – dominee in Aerdenhout- het hebben dit keer. Over duurzaamheid die het niveau van maatregelen overstijgt en ons bij onze houding brengt.

Duurzaamheid in de zin van ‘bedacht zijn op de lange termijn’. Het bijbelse woord daarvoor is: eeuwig. Eeuwig leven is leven op een manier – met wijsheid en waarden – de meekunnen over generaties heen. Dat overstijgt dus zelfs het individuele van míjn leven.

Jezus zegt: werk niet voor voedsel dat maar voor voedsel dat duurzaam, eeuwig is. God zelf is eeuwig, temidden van de storm is Hij het rustpunt. Van Hem kunnen we dus ook de wijsheid ontvangen om eeuwig, duurzaam, te leven.

Ademnood. Dat hebben we volgens dominee Aart Mak gekregen van de coronatijd. We verloren onze onbevangenheid, velen staan zo strak als een veer. Niet zo gek dat velen gaan terugverlangen naar vroeger, toen het leven nog eenvoudig was. (Wast het dat echt?). De vraag is: Hoe kunnen we, na en temidden van dit alles, toch weer ruim adem leren halen? Hoe lukt het om zonder angst te leven? Kan dat nog?

Toen in de jaren dertig van de vorige eeuw de Alle-Dag-Kerk begon was het doel dat mensen in de middagpauze ‘op adem konden komen.’ Het waren de crisisjaren. We zijn dus niet de eersten die dit meemaken.

Genesis 2 vertelt ons hoe God, de Schepper, zijn adem in ons legt. De mens wordt uit het stof gemaakt, hij is een klompje klei, maar God blaast er zijn adem in. De levensadem van zijn Geest. Die mogen we inademen en uitademen. 

In alle benauwdheid is die adem een geschenk voor het leven. Dagelijks mogen we leren om weer ruim adem te halen. Dat is een plicht, naar onze kinderen en kleinkinderen. Maar eerst en vooral is het een geschenk!

‘Vecht niet tegen het water, maar vertrouw op de draagkracht ervan.’ Dat was de les die Ruurd van der Weg – krijgsmachtspredikant buiten dienst – leerde toen hij pas op latere leeftijd leerde zwemmen. In zijn kindertijd was het er niet van gekomen, nu leerde hij niet alleen zwemmen maar ook levenslessen als deze. Het is een prachtig beeld over wat geloven eigenlijk is. Geloven is erop vertrouwen dat je gedragen wordt. Dit vertrouwen wordt gevoed op allerlei plekken in de bijbel, onder andere in Psalm 23, de tekst die in deze dienst centraal stond. Het prachtige beeld van de goede herder die ons juist in het donkerste dal draagt. 

Naast vertrouwen voedt de bijbel ons ook in hoop. Hoop dat het leven anders kan, dat ‘ik ben nu eenmaal zo’ nooit het laatste woord heeft. De bijbel is het verhaal van talloze mensen die in die hoop op weg zijn gegaan. 

Vertrouwen en hoop kunnen ons dragen. Zoals het water de zwemmer draagt. 

‘Hoe weet je de weg op zee, kapitein? Hoe weet je waar je moet zijn? Daar is nergens een huis, daar is nergens een straat, daar is nergens een bord waar een naam op staat van de stad waar je morgen moet zijn. Hoe weet je de weg, kapitein?’ Deze prachtige dichtregels van Willem Wilmink vormden het steeds terugkerende refrein in de overdenking van dominee Annette Driebergen. 

De woorden verbonden zich mooi met die waarmee Jezus in Mattheüs 10: 1-14 zijn leerlingen uitzendt om in woord en daad het goede nieuws te gaan verkondigen. Ze wijzen ook de weg uit de coronacrisis, die ons doet beseffen dat terugkeer tot het oude normaal niet meer kan, terwijl we nog niet weten wat het nieuwe normaal zal zijn. Jezus geeft geen pasklare instructies voor onderweg, maar spoort ons aan tot een houding van openheid en bescheidenheid. Niet veel meer meenemen dan de vrede van Christus en de rust die hij geeft. Daarmee kunnen we op weg, om ook anderen bij te staan op hun weg naar de toekomst. Gewoon maar gaan, in vertrouwen op de Geest en bij het licht van de vuurtoren.

‘Het zijn maar vier letters’. HELP. Ze hangen in de Voetboogstraat, waar Joes Kloppenberg werd doodgeslagen omdat hij iemand te hulp schoot. Dominee Teus Prins uit Aalsmeer zette ons stil bij twee vragen. De eerste uit het verhaal van Kaïn en Abel: ‘Ben ik mijn broeders hoeder?’. De tweede die Jezus aanleiding gaf tot het vertellen van het verhaal van de barmhartige Samaritaan: Wie is mijn naaste? Jezus draait deze vraag uiteindelijk om: Voor wie ben jij een naaste? Twee verhalen die samen uit het hart van de bijbelse traditie komen en ons doen beseffen dat het in het leven gaat om leven uit het hart. Laat onderweg tot je hart spreken en dan wordt het onmogelijke mogelijk: vijanden kunnen tot vrienden worden. 

Het was prachtig om in de middagpauze bij deze dingen te worden stilgezet.

Hoe bouw je een tempel? Met bakstenen of met iets anders? Volgens ds. Tom Mikkers – predikant in Wassenaar – is het bouwen van een tempel mensenwerk, maar is het maar de vraag we uiteindelijk een tempel nodig hebben. Opvallend is dat de tempels die in de bijbel voorkomen – die van Babel, maar ook de twee opvolgende in Jeruzalem – allemaal verwoest worden. Kijken we dan naar Jezus dan zien we dat hij liefst buiten was, om daar zijn gesprekken en toespraken te houden. Feit is dat tempels toch vaak bouwsels van hoogmoed zijn en dat is nu precies waar Jezus op de berg waar hij zijn beroemdste toespraak houdt de nederigheid tegenover zet. Geen autonomie, geen succes, maar dienstbaarheid. De weg naar de hemel gaat eigenlijk altijd onderlangs. Dat is de weg van Jezus: geen tempels bouwen, maar nederig en eenvoudig dienstbaar zijn aan anderen.

Over het verhaal van Kain en Abel ging het deze keer. Alain Verheij – theoloog, schrijver en voorganger – vertelde ons dat ze staan voor twee soorten mensen. Kain is de fikser, de trotse mens. Hij redt zichzelf wel in het leven. De naam van zijn broertje, Abel, betekent ‘zuchtje wind’. De onopvallende nummer twee. Kain wordt landbouwer, hij ontwikkelt de cultuur verder. Zijn kinderen ontwikkelen allerlei wetenschappen. De succesmens dus. Abel heeft maar één talent: godsdienst. Maar zelfs dat talent wordt hem door Kain niet gegund. Uit jaloezie slaat hij hem dood. …….

Met Elsbeth Grüteke – predikant in Zeewolde en presentator bij EO-radio – stonden we stil bij het mooie verhaal van de ontmoeting tussen Jezus en Petrus na de opstanding. Een verhaal waarin Jezus Petrus ziet, echt ziet. Hij ziet hem in wat er mis was gegaan (tot drie keer toe had Petrus gezegd dat hij Jezus niet kende) maar ook in zijn liefde voor Jezus (wat Jezus hem ook drie keer laat zeggen). Het verhaal verzekert ook ons ervan dat we door Jezus gezien worden, dat hij met ons, als de Levende, ook zulke gesprekken aangaat. Intieme gesprekken waarin hij het echt wil weten: hou je van me? Durven wij op Jezus af te stappen? Durven we ons door hem te laten zien?

Willemijn Jonkers – dominee van de Evangelisch Lutherse Gemeente in Amsterdam Zuidoost – sprak woensdag, over de oefening in ‘Ontvankelijkheid voor de Geest’ nu we toeleven naar Pinksteren. Ze deelde hierbij een mooie passage uit de profetie van Joël (Joël 3), waarin hij spreekt over de uitstorting van de Geest, waarna alles ten goede zal keren. Jongeren zullen visioenen zien en oude mensen zullen dromen; en dit voor ál wat leeft! 

Hoe kunnen we loslaten wat ons blijft achtervolgen uit ons verleden? Die vraag staat volgens Mark van Leeuwen (predikant/pionier in Rotterdam) centraal in het verhaal van Petrus na Pasen.